لکنت زبان چیست؟چه دلایلی دارد و چگونه درمان می شود؟
در این نوشته از دلبرانه قصد داریم مطلبی در خصوص لکنت زبان و اینکه چه دلایلی دارد و چگونه درمان می شود خدمت شما ارائه نماییم.
اگر قصد دارید که در مورد لکنت زبان اطلاعات بیشتر به دست بیاورید ما را تا انتهای پست دنبال کنید.
مجموعه ای از اطلاعات مفید در این مورد را برای شما عزیزان جمع آوری کرده ایم.
امیدورایم که برای شما مفید بوده باشد …. با ما همراه باشید….
لکنت زبان چیست؟چه دلایلی دارد و چگونه درمان می شود؟
لکنت زبان چیست ؟
لکنت زبان به صورت گیرهای متناوب ، تشنج آمیز و یا کشیده گویی صداها ، هجاها ، کلمات عبارات یا حرکات اندام های گفتاری مشخص می شود.به عبارت ساده تر ،لکنت عبارت از تکرار ، مکث ، گیر یا کشیده گویی صداها ،هجاها یا کلمات در طول گفتار است.
در این زمینه محققان تعاریف و تعابیر گوناگونی ذکر کرده اند ، اما در این جا به تعریف دکتر «وان رایپر» که متداول ترین و جامع ترین تعریف راجع به لکنت است ،اکتفا می کنیم .
وان رایپر بر این باور است که لکنت زمانی پدید می آید که در جریان طبیعی گفتار وقفه ای ناگهانی و غیر طبیعی به واسطه ی تکرار صداها ،هجاها ،کلمات و حتی عبارات ،کشیده گویی صداها و نیز میان پرانی صداها ، هجاها و کلمات و گیر یا قفل شدن دهان ایجاد شود که بعضا با رفتارهایی همراه است .
بنابر این لکنت یک پدیده ی فوق العاده پیچیده ی روانی ـ حرکتی است که در روند طبیعی گفتار فرد بر اثر تکرار ، گیر ، کشیده گویی و … بروز می یابد و به شکل های خفیف ،متوسط و شدید ظاهر می گردد .
در یک جمله می توان گفت :لکنت ، اختلال در بعد گفتار است که به صورت لحظه ای و موقتی در جریان گفتار پیش می آید و لحظاتی بعد ،گفتار به شکل روان و سلیس بیان می شود.
مقدمه
صحبت کردن، بخشی از فعالیت های طبیعی انسان است.مابه ندرت به درجه اهمیت آن می اندیشیم در واقع آدمهایی که خیلی حرف می زنند کمترهم می اندیشند! در برقراری تماس مکالمه ای با دوستان وافراد اجتماع معمولاً احساس زحمتی نمی نمائیم .
وحتی تصور این که ممکن است کسی در مکالمه اجتماعی دچار اشکال شود به ذهن ما کمتر خطور می کند.
در این رابطه ، بیشتر افراد معمولاً فقط زمانی احساس ضعف و نارسائی در تکلم می نمایند که لازم می آید برای جمعیتی سخنرانی نموده ویا باشخص بسیار مهمی صحبت نمایند.
زبان وسیله بیان عقاید ونظرات است که به کمک علائم وبر طبق قواعد ودستور زبان وعلم معانی بکار میرود.
زمانی زبان دچار نقص ونارسائی می شود که بگونه ای ، صحبت کردن برخلاف قواعد دستوری باشد ، یا غیره مفهوم باشد ویا از نظر شخصی یا فرهنگی مطلوب نباشد ، ویا اینکه دستگاه صوتی (زبانی)مورد سوء استفاده واقع گردد(بدزبانی).
به هنگام تولد گریه تنها صدائی است که از کودک شنیده میشود به تدریج ازهمین گریه وصدای اولیه ظرف چند سال کودک انسان در حال طبیعی براساس قواعد دستوری وفهم مطالب وانتخاب کلمات وعلامت مناسب و۰۰۰ ازعهده سخن گفتن بخوبی بر می آید.
کودک معمولا در حدود ۱۲ ماهگی اولین کلمات را بر زبان میراند وحدود ۱۸ ماهگی تا ۲ سالگی اولین جملات ساده وابتدائی را می سازد،و بتدریج قادر به سخن گفتن وبیان نظرات خود و درک مطالب ومفاهیمی که در صحبت ومنظور دیگران نهفته است میگردد.
چنانچه در حدود سنین فوق بطور طبیعی وعادی نتواند در بیان مقصود خود ازکلمات وجملات متناسب استفاده نماید و همچنین مشکلاتی در فهم مطالب داشته باشد ویا بعبارت ساده تر دیر زبان باز کند احتمالاًاز نظر گویائی دچار نارسائی ها واختلالاتی شده است.
انواع لکنت زبان
لکنت زبان بر حسب تظاهر بالینی آن به تکرار ، کشیده گویی ،گیر و مکث تقسیم می شود .
در نوع تکرار ، در مواقع صحبت کردن ،صدا یا هجای اول کلمه چندین بار تکرار می شود،
مثلا وقتی فرد می خواهد بگوید :«می خواهم برم خونه » به این ترتیب آن را تکرار می کند :
می می می خوام به به به برم خوخوخونه
درنوع کشیده گویی ،فرد صدا یا هجا را بیش از حد معمول در کلمه می کشد و سرعت گفتار خیلی کم می شود .مثلا فرد برای ادای جمله ی بالا می گوید :
میــــــخوام بــــــــــرم خــــــــونه
در نوع گیر،فرد روی صدا یا هجای خاصی در کلمه گیر می کند و نمی تواند آن را ادا کند.این گیر ممکن است یک تا چند ثانیه طول بکشد .مثلا فرد جمله ی بالا را به صورت زیر بیان می کند :
مـ … خوام بــ …برم خـ … خونه
در نوع مکث ،فرد صدا ،هجا ،یا کلمه ای را می گوید و مکث می کند و بعد صدا یا هجا یا کلمه ی بعدی را می گوید .مثلا جمله ی بالا را به صورت زیر بیان می کند :
می ـــــ خوام ـــــــ به ـــــــ رم ــــــــ خو ــــــــ نه
لکنت زبان کلونیک
عبارت است از تکرار تشنجآمیز یک واج یا هجا قبل از اینکه کلمه یا جمله ادا شود و یا ادامه یابد. برای مثال آآآ آب بده یا ماماما مادربزرگ رفت.
لکنت زبان تونیک
عبارت است از حالتی که در آن عضلات گویایی به مدت چند ثانیه تا یک دقیقه از حرکت باز میماند و این توقف مانع تکلم میشود و یا به اصطلاح زبان بند میآید و هنگامی که انقباض رفع میگردد کلام با سرعت و شتاب به حالت انفجاری ادا میشود.
مکرر گویی صرف یا تکرار صرف
نوعی تکرار که حالت کلونیک در مورد آن صدق نمیکند و میتوان آن را مکرر گویی صرف نامید. برای مثال از کودک پرسیده میشود اسم تو چیست؟ جواب میدهد به به حسین.
نشانههای اولیه لکنت زبان
اولین نشانههای لکنت وقتی بروز میکند که کودک بین ۱۸ تا ۲۴ ماه دارد. لکنت کودک برای والدین ممکن است ناراحتکننده باشد یا موجب عصبانیت آنها شود، اما لکنت در این مرحله برای کودک، طبیعی به نظر میرسد. نکته مهم، صبور بودن است.
ممکن است کودک برای چند هفته یا چند ماه دچار لکنت باشد یا گاهی به طور پراکنده دچار این حالت شود. بیشتر کودکانی که قبل از ۵ سالگی دچار لکنت میشوند بدون نیاز به مداخله بهبود مییابند.
به هر حال اگر لکنت کودک شما همیشگی است و مرتبا بدتر میشود و همراه با حرکات بدن یا صورت است، ارزیابی توسط متخصص گفتار درمانی تا قبل از ۳ سالگی ایده بسیار خوبی است.
درمان خاصی برای لکنت زبان وجود ندارد، اما روشهای موثری برای کمک به کودک جهت غلبه بر این مشکل پیدا شده است.
آنچه باعث لکنت می شود چیست؟
باورهای نادرست فراوانی درباره لکنت زبان وجود دارد. برخی معتقدند که لکنت زبان به دلیل مشکل هیجانی حلنشده یا اضطراب است اما به دلیل فقدان شواهد علمی این نظر کنار گذاشته شد.
چون این مشکل گفتاری در خانوادهها شایع است، پژوهشگران ویژگیهای خانوادگی را از جمله علل اصلی لکنت زبان دانستهاند.
اما احتمال ندارد که چنین رفتاری به طور عمده، به دلیل کارکرد محیط زبانی کودک باشد.
میتوان گفت عوامل ژنتیک، سهم بسزایی در سببشناسی لکنت زبان دارند براساس بررسیهای انجام شده، بیش از دو سوم لکنت زبان به دلیل وراثت و یک سوم باقیمانده ناشی از عوامل محیطی میباشد.
در مورد کودکان دچار لکنت زبان، معمولا وقتی درمان توصیه میشود که تکرار صداها و هجاها بیش از حد روی دهد و پدر و مادر یا خود کودک نگران مشکلات گفتاری باشند، یا در کودک نشانههایی حاکی از نگرانی در چهره یا گرفتگی صوتی آشکار شود.
معمولا درمان روانشناختی رایج برای کودکان مبتلا به لکنت زبان این است که به والدین آموزش داده شود تا خیلی آهسته با کودکان خود صحبت کنند، از جملههای کوتاه و ساده استفاده کنند تا در اصل از فشاری که کودک ممکن است به دلیل صحبت کردن احساس کند، بکاهند.
به هر حال از آن جا که اکثر کودکان، لکنت زبان را پشت سر میگذارند، یکی از مشکلات والدین و متخصصان بالینی تعیین این موضوع است که درمان، مداخله است یا تداخل.
میتوان گفت در مورد لکنت زبان دو عامل فشارزا بسیار مهم میباشند.
یکی فشارهای مربوط به ارتباط با دیگران و دیگری فشارهای مربوط به فرم زندگی میباشد.
در مورد فشارهای مربوط به ارتباط با دیگران، مثال بسیار خوب این است که شنونده چه با حرکات و چه با کلمات با گفتن «یواشتر» «عجله نکن» یا «آرام باش» عکسالعمل نشان میدهد و یا برعکس با گفتن «زودباش»، «سریع صحبت کن» در واقع واکنش منفی نشان میدهد.
دومین عامل فشارزا، فشارهای مربوط به فرم زندگی کودک میباشد برخی از والدین در مورد برنامه روزمره فرزندشان مانند بیدار شدن، غذا خوردن، نظافت کردن، خوابیدن و… رفتار بسیار سفت و سختی را اعمال میکنند و کودک را وادار میکنند که کارهایش را دقیقا طبق ساعت انجام دهند و اغلب نیز نتیجه خوبی نمیگیرند و مایوس میشوند.
با لکنت زبان کودکم چه کنم؟
بسیاری از کودکان در سنین بین ۲ تا ۵ سالگی دچار لکنت زبان شده و حروف خاصی را تکرار و کلمات را به صورت کشدار بیان میکنند یا در مورد برخی صداها و سیلابها هیچ صدایی از خود ایجاد نمیکنند.
لکنت زبان شکلی از ناهنجاریهای کلامی است که باید به آن توجه کرد. در بسیاری از موارد، لکنت زبان تا ۵ سالگی رفع میشود و گاهی مدت بیشتری ادامه مییابد.
متخصصان تصور میکنند که فاکتورهای مختلفی در این امر دخیل هستند که از آن جمله میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
-
عوامل ژنتیکی
۶۰ درصد کسانی که دچار لکنت زبان هستند، یکی از اعضای نزدیک خانوادهشان با این مشکل درگیر بوده یا دچار مشکلات کلامی یا تاخیر در صحبت کردن بوده است.
-
اختلاف در فرآیند مغزی صحبت کردن
افرادی که لکنت دارند، فرآیند کلامی در آنها در مناطق متفاوتی از مغز روی میدهد. در این حالت در طریقه ایجاد ارتباط بین پیامهای مغزی با ماهیچهها مشکلی وجود دارد.
علت لکنت زبان چیست؟
از این جهت که لکنت، یک پدیده پیچیده روانی – حرکتی است، دلایل بروز لکنت در کودکان تاکنون بهطور دقیق روشن نشده است، اما آنچه که تا حدودی مشخص است آن که، لکنت نمیتواند دارای یک علت باشد بلکه همواره معلول علل بدنی، عاطفی و اجتماعی یا ترکیب این عوامل است.
بسیاری از مبتلایان، دچار بعضی از ناراحتیهای عصبی و ناسازگاریهای اجتماعی هستند، اما تشخیص اینکه آیا اینگونه ناراحتیهای روانی، علت لکنت زبان است یا لکنت، خود علت حالات و فشارهای روانی است، بسیار مشکل است.
در بعضی از موارد ممکن است لکنت، حاصل نارساییها و اختلالات دستگاه عصبی باشد و در مواردی نیز از زمان کودکی بر اثر بعضی ناهنجاریهای خفیف فیزیولوژیکی به وجود آید.
تحقیقات انجام شده نشان میدهد مبتلایان به لکنت، به گونهای در معرض فشارهای عاطفی – روانی قرار داشته یا عموما والدین مضطرب و عصبی داشتهاند که مرتبا کودکان را به تلفظ صحیح کلمات وادار میکردند و این عوامل سبب اختلال در سیالی و روانی گفتار شده است.
درمان لکنت زبان
لکنت زبان گر چه یک بیماری رفتاری تلقی میشود ولی به علت تاثیر و مداخله در شکلگیری ارتباط و شخصیت از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
در تشخیص و درمان لکنت زبان کودکان برخورد درمانی باید به نحوی طرحریزی شود که به اعتماد بهنفس کودک لطمهای وارد نشود.
متخصصان گفتاردرمانی، بهترین سن برای درمان لکنت زبان در کودکان را قبل از ۷ سالگی میدانند. امروزه از روشهای مختلفی برای اصلاح، درمان و بازپروری اختلالات گویایی و لکنت زبان استفاده میکنند. از جمله این روشها میتوان به روشهای زیر اشاره کرد :
-
روش های زبانی یا تلفظی
برای انجام این عمل بهترین هماهنگیها بین حنجره، گونهها، زبان و لبها لازم است؛ اما همین که در این هماهنگی خللی ایجاد شود، زبان به لکنت میافتد.
پیش از سن ۴ یا ۵ سالگی بهندرت معلوم میشود که کودک لکنت زبان دارد.
کندی زبان بر اثر اختلالهای بدنی یا برآشفتگیهای عاطفی، در انسان رشد مییابد.
گویا بتوان در پاره ای موارد ، کند زبانی را از راه آموزش برطرف کرد؛ یعنی به شخص مبتلا آموخت که چگونه آهسته آهسته چیزی را بخواند ؛ آهسته آهسته و با توجه خاص به حرف زدن خود ، سخن بگوید و هر هجایی را با کمال دقت ادا کند.
همچنین به وی میآموزند چگونه به هنگام بند آمدن زبانش، تنفس خود را تنظیم کند. بر اثر مطالعه درباره صوتها یا ترکیب صوتهایی که چنین مشکلی را فراهم میآورند، به پارهای از تمرینهای مرحله به مرحلهای، برای خواندن دست یافتهایم که با انجام آن میتوان تا حدود زیادی بر مشکل «کند زبانی» چیره شد .
به هر حال، درمان لکنت زبان باید بهوسیله متخصص گفتار درمانی انجام گیرد. این نکته نیز بسیار قابل توجهاست که نباید مبنای عاطفی را در کند زبانی نادیده گرفت.
-
روش دوجانبه یا مکمل
روش دو جانبه یا مکمل در این روش به بازپروری و پرورش جنبههای دوگانه فکری و زبانی اهمیت فراوان داده میشود.
این روش بیشتر در مورد کودکان ۳ تا ۷ ساله استفاده میشود و معمولاً نتایج ثمر بخشی دارد. هدف این روش در واقع پرورش دوگانهای از قدرت و صحت تفکر، قدرت و صحت بیان است.
به عنوان مثال برای نیل به این منظور به کودک میآموزند که افکار خود را اصلاح و روشن دریابد، فقط افکار واضح و روشن خود را به زبان جاری نماید و کلمات و جملات را دقیق و رسا بازگو نماید.
-
رواندرمانی
روشهای روان درمانی این روشها بویژه در مورد افرادی که دچار کشمکشهای عاطفی و اختلالات روانی عصبی هستند بکار میرود. روش روان درمانی برای کودکان سنین پایین ثمر بخش نیست.
-
دارودرمانی
روش دارو درمانی برخی اعتقاد دارند که یکی از عوامل لکنت تنشها و اضطراب و هیجانات عاطفی است.
لذا داروهای آرام بخش میتوانند تا حدودی کودک را از اضطراب و هیجانات عاطفی به دور داشته و در نتیجه لکنت زبان او را تقلیل دهند.
-
رفتاردرمانی
رفتار درمانی یکی دیگر از روشهای متداول و نسبتاً جدید در اصلاح و بازپروری لکنت زبان روش تغییرات و اصلاحات رفتاری است.
نظریه مدافعان این روش در این است که یکی از علل لکنت زبان کودک رفتارهای سازش نایافته و یا ناهنجار اوست. لذا در این روش سعی بر اصلاح رفتارها و بالطبع تقلیل لکنت زبان کودک است.
-
خوددرمانگری
روش خود درمان گری این روش که در واقع میتواند نوعی روش رفتار درمانی نیز تلقی شود، بر این اساس استوار است که فرد لکنتی با انگیزه قوی و ایجاد تغییرات لازم در زمینه بازخوردها و نگرشهایش نسبت به لکنت خود به برنامهای منظم، مشخص و بطور جدی و مصمم تلاش کند که اختلال گویایی خود را اصلاح کند.
عواملی که سبب افزایش لکنت می شوند
اعتماد به نفس پایین
احساس عدم امنیت
ترس از لکنت در مقابل دیگران
صحبت کردن در مقابل غریبه ها
ضعف و ناامیدی در رسیدن به هدف
هیجان زدگی در هنگام صحبت کردن
خستگی یا فشار روانی زیاد
تند و سریع صحبت کردن
مشاهده ی عکس العمل های دیگران در مورد لکنت
درمان اجتماعی
فرد مبتلا به لکنت زبان به خاطر نحوه ی گفتار و مشکل ارتباط با دیگران ،نمی تواند صرفا با اتکا به خودش زندگی کند.
او همچنین به دلیل احساس عدم امنیت اجتماعی نیز وابسته به دیگران است .
بنابراین ،باید تجربه ی زیادی در برخوردهای اجتماعی کسب کند تا معلوم شود که واقعیت لکنتی بودن خود را پذیرفته است .
این برخوردهای اجتماعی به شکل گفتگو با فروشندگان ،عابران و غیره باید در آغاز به دقت نظارت شود .
سپس در جریان درمان بالینی بیمار می آموزد که مسوولیتهای خود را به تنهایی به عهده بگیرد و به تجزیه و تحلیل واکنشهای خود در موقعیتهای مختلف بپردازد.
در این مرحله از درمان ،بیمار حساسیت نسبت به گفتارش را آنچنان تقلیل داده است که برای اولین بار ،آزادی عاطفی را تجربه می کند.صحبت خوب و راحت با آزادی عاطفی رابطه ی مستقیم دارد .