آداب سفره حضرت زهرا ; وسایل و نحوه چیدن سفره حضرت زهرا

در این نوشته از دلبرانه قصد داریم مطلبی در خصوص سفره حضرت زهرا و توسل به آن حضرت را خدمت شما ارائه نماییم.

با توجه به اینکه ممکن است برای برآورده شدن حاجات خود نذر سفره حضرت زهرا کرده باشیم و بخواهیم آن را ادا کنیم.

به همین دلیل برای آشنایی بیشتر شما با آداب و چگونگی ادای این نذر اطلاعات کاملی را برای شما جمع آوری کرده ایم.

امیدواریم که مورد توجه شما عزیزان قرار گیرد … با ما همراه باشید…

آداب سفره حضرت زهرا ; وسایل و نحوه چیدن سفره حضرت زهرا

وسایل سفره حضرت زهرا با سایر سفره ها متفاوت است. کاچی اصلی ترین تزئین سفره حضرت زهرا است. گاهی سفره حضرت زهرا همراه با خطبه خوانی می باشد.

حضرت زهرا (س) نزد عامه مردم ایران به «ام‌النبی» معروف است. زنان ایرانی برای این بانوی بزرگوار ارزش زیادی قائل اند و برای برآورده شدن آرزوها و حاجت‌ها و سامان گرفتن کارها به او توسل می‌جویند و طلب یاری و مرادخواهی می‌کنند.

توسل به حضرت زهرا (س) معمولاً از طریق نذر و دادن نذرهایی مانند انداختن سفره به همراه خطبه‌خوانی آن حضرت است.

پختن آش و حلوای نذری و خیرات کردن خرما در راه خدا و به نام ایشان از جمله آداب سفره حضرت زهرا می باشد.

آداب سفره حضرت زهرا در مناطق مختلف ایران

در نواحی مرکزی ایران، تهران، خراسان، یزد و کردستان آیین و مراسمی که به نوعی مرتبط با این آیین (خطبه‌خوانی) می‌باشد، برگزار می‌گردد که مهم‌ترین و عمده‌ترین آن سفره‌اندازی است.

سفره‌اندازی علاوه بر حفظ و صیانت مواریث فرهنگی ـ مذهبی، ضامن بقای خانواده مسلمان و معتقدان به اهل بیت (ع) گردیده است.

هرچند آن چنان که شایسته و بایسته بوده، آیین خطبه‌خوانی رایج و مرسوم نبوده که با هر سفره‌اندازی نیز برگزار و ایراد گردد. اما در گوشه و کنار ایران به همراه سفره حضرت زهرا (س) گاها برگزار گردیده و می‌‌گردد.

زمان انداختن سفره حضرت زهرا

انداختن سفره حضرت زهرا (س) معمولاً زمان معین و مشخصی ندارد و آن را در هر روز از سال و در هر موقع از روز می‌توان انداخت.

در خراسان، یزد، سمنان و اراک این مراسم روزهای سه‌شنبه، تهران سه‌شنبه و چهارشنبه و در سایر نقاط جمعه و نیز ایام دهه فاطمیه این سفره‌ را می‌اندازند.

آداب خطبه خوانی سفره حضرت زهرا

در خراسان (مشهد) و مناطقی از کردستان (بیجار) آیین خطبه‌خوانی هم به تنهایی و نیز در اکثر موارد به همراه سفره‌اندازی صورت می‌پذیرد، منتهی به علت متن و مفهوم ثقیل خطبه حضرت زهرا (س)، زنان مومنه از آن فقط مفهومی را بیان می‌کردند که بیشتر در جهت حفظ همبستگی جامعه و خانواده بود و رمزی برای بقا خانواده از دیدگاه حضرت زهرا (س) که در خطبه تاریخی اش اشاره نموده است.

مخلفات سفره حضرت زهرا

سفره حضرت زهرا (س) یک سفره پارچه‌ای سفید است که در میان اتاقی در خانه می‌گسترند و اسباب و خوراکی‌ها را روی آن می‌چینند.

خوراکی‌های نذری را صاحب سفره، خود به تنهایی یا با مشارکت زنان حاجت‌مند و نذردار دیگر فراهم می‌کند.

مشارکت مردم در انداختن سفره به این‌گونه است که هرکس هر نوع خوراکی را که نذر کرده است، تهیه می‌کند و به صاحب سفره می‌دهد که در سفره‌اش بگذارد.

شرایط انداختن سفره حضرت زهرا

یکی از شرایط بنیادی در آیین سفره‌های نذری به خصوص سفره حضرت زهرا (س) حلال بودن اسباب و خوراکی‌های سفره و پولی که این اسباب و خوراکی‌ها با آن فراهم می‌شود، می‌باشد.

همچنین پاکیزگی و مطهربودن زنان شرکت کننده در پای سفره نذری است. برخی نیز برای فراهم کردن مواد خوراکی‌های نذری سفره، دوشیزگان نابالغی را که زهرا نامیده می‌شوند و در پندار عامه پاک و معصوم انگاشته می‌شوند، برمی‌گزینند.

از آداب سفره حضرت زهرا (س) نماز و دعاست که نماز سفره، دو رکعت نماز حاجت است که آن را صاحب سفره و زنانب که حاجت دارند روی سجاده و در پای سفره می‌خوانند.

زنان به هنگام نیت کردن، حضرت زهرا را به دست‌های برید فرزندش ابوالفضل العباس (ع) قسم می‌دهند، که حاجتشان را برآورده کند. اما نحوه برگزاری سفره‌اندازی که بعضاً خطبه‌خوانی در کنار آن صورت می‌پذیرد، در جای‌ جای ایران تقریباً متفاوت از همه است لکن محتوا و خواسته‌های همگان یکسان و واحد است.

یکی از این مراسم‌ها به این شکل است، که صاحب سفره برای این‌که بتواند سفره‌ای فاطمی بیندازد، سعی می‌نماید به در خانه‌هایی که یکی از اعضا آن خانه نامش (علی، حسن، حسین، محمد و زهرا) باشد برود و مقداری آرد، نخود، عدس و گاها پول نقد بگیرد و با آن پول سایر ملزومات همانند؛ شیرینی، شمع، نمک، مهر و تسبیح تهیه نماید.

آداب سفره حضرت زهرا چیست؟

سفره که معمولاً پارچه‌ای سفید رنگ است، داخل اتاق می‌گسترند و اقلام ذکر شده را در آن می‌چینند. همسایگان و مدعوین به همراه روضه‌خوان که معمولا یک زن مومنه و آشنا به احادیث و خطابه است شروع به تعریف و تمجید در شان و منزلت اهل بیت (ع) و به‌ خصوص حضرت زهرا زهرا (س) می‌کند.

گاهی اگر آن زن از سواد قرآنی کامل برخوردار باشد، نکاتی از خطبه حضرت زهرا (س) را می‌خواند و سپس با ترجمه‌ای ساده و روان محتوا و مفهوم آن‌را برای مدعوین گرد سفره بیان می‌نماید.

گاه هم در این چنین سفره‌ای نذری فقط به بیانات فارسی از متن خطبه حضرت زهرا بسنده می‌شود که البته مطالب بیان شده دستورات و فرمایشات دخت نبی اکرم است که بر شنونده تاثیرگذار و مسرت بخش می‌باشد.

پذیرایی در پایان سفره حضرت زهرا

در پایان مراسم سفره‌اندازی و نیز خطبه‌خوانی، صاحب سفره با استفاده از حبوبات و مایحتاجی که جمع‌آوری کرده، آشی طبخ می‌نماید و آن‌ را بین حضار و نیز همسایگان تقسیم می‌کند.

هر کس به نیت شفا و نیز برآوردن حاجات خود آش را تناول می‌کند و همگان بر آن عقیده‌اند که زهرا زهرا (س) شفاعت آن‌ها را خواهد کرد و حاجتشان برآورده خواهد گردید.

آداب سفره حضرت زهرا به شکلی دیگر

اما نوع دیگر سفره‌اندازی حضرت زهرا (س)، که گاها‌ً به همراه آن خطبه‌خوانی صورت می‌پذیرد به این شکل و شرح می‌باشد.

زنان حاجت‌مند و کسانی‌ که می‌خواهند سفره‌ای نذر نمایند، ابتدا به در هفت‌ خانه می‌روند که بایستی نام یکی از اعضا آن خانواده حتما «زهرا» باشد، زهرا‌ آن خانه مقداری آرد را داخل ظرفی می‌ریزد تا تحویل صاحب سفره بدهد، او قبل از این‌که آن‌ها را تحویل بدهد، پنجه خود را روی آرد قرار می‌دهد به نحوی که اثر آن کاملاً نمایان گردد.

صاحب سفره این عمل را در هفت خانه می‌بیند و به اصطلاح به هفت خوان سر می‌زند و آردها را دریافت می نماید.

آردها را روی سفره‌ای سفید رنگ قرار می‌دهند، سپس صاحب سفره به دنبال زنی مومن و خداجوی می‌رود تا بیاید آرد را الک نماید، آرد را الک می‌کنند و به‌صورت انباشته درمی‌آورند، سپس ظرفی مسین همانند دیگ یا تغار روی آرد قرار می‌دهند و در اتاق را می بندند تا فردای آن روز که مراسم می‌خواهد برگزار گردد.

البته ناگفته نماند به گرد سفره آرد اشیا‌یی همانند؛ کاسه آب، قرآن، آینه، سُرمه دان، شمع یا چراغ روشن، بشقاب‌، شیرینی، حلوا، خرما، مهر و تسبیح قرار می‌دهند تا فردای آن روز سفره از هر جهت آماده باشند.

صبح روز بعد تعدادی از زنان گرد هم می‌آیند و به اتفاق صاحب سفره و روضه‌خوان (زن مومنه) وارد اتاق می‌شوند و ظرف روی آردها را برمی‌دارند، چنانچه نشانه‌ای از «عصا» «تسبیح»، «پنج انگشت» روی آردها مشاهده کنند، آن را به فال نیک گرفته و هرکس به نیت تبرک اندکی از آرد را میل می‌کند و از بقیه آرد کاچی و نیز نان طبخ می‌نمایند.

زنان حاضر با استفاده از سرمه‌دان چشمان خود را سرمه می‌کشند و به آینه، قرآن و آب نگاه می‌کنند و شیرینی بین همدیگر تقسیم می‌نمایند و به نوعی شادی و جشن می‌گیرند، زیرا خوشحالند از این‌که به باورشان حضرت زهرا (س) نظری بر سفره انداخته است و همان اثر عصا و پنجه دست را نشانه‌ای دال بر ادعای خود می‌دانند.

تزیینات سفره حضرت زهرا

بعد از این‌که کاچی و نان‌ها آماده شد، مجدد سفره را گسترانده و اقلامی همانند نان (١٢ عدد)، شمع (١٢ عدد) به نیت ١٢ امام و نیز آجیل مشکل‌گشا روی سفره می‌چینند.

ابتدا صاحب سفره از دو دختر که نامادری داشته باشند می‌خواهد به همراه سایر مدعوین گرد سفره بنشینند.

بعد به هرکدام از آن‌ها یک کاسه کاچی و یک کاسه خالی می‌دهد. روضه‌خوان و یا هرکس که قصه‌های با مضمون پاکی بلد باشد تعریف می‌کند و آن دو دختر کاچی‌ها را به کاسه خالی می‌ریزند و پیوسته نیز می‌گویند: «بله راسته»، این عمل تا موقعی که قصه تمام شود، ادامه می‌یابد.

بدین گونه نذر و نیاز می‌کردند و حاجت خود را به واسطه حضرت زهرا (س) از خداوند طلب می‌کردند.

سفره حضرت زهرا در نقاط مختلف ایران

آیین و مراسم سفره‌اندازی، در همه جای ایران با حواشی مختلف برگزار می‌گردد، اما خطبه‌خوانی تقریباً به‌صورت همگانی نیست و فقط در مناطقی که افرادی دارای علم قرآنی بودند و نیز به احادیث اهل بیت (ع) و ائمه اطهار آشنا بودند، صورت می‌گرفت.

زیرا متن عربی خطبه بسیار سنگین و تقریبا برای همه‌کس قابل فهم نیست، لذا بیان و تفسیر از متن خطبه بایستی توسط یک فرد مطلع صورت می‌گرفت اما در بین روضه‌خوانی سفره‌های نذری که معمولاً ابتدا یا انتها صورت می‌گیرد، همه‌ روضه‌خوانان و مداحان اشاره‌‌ای به معنا و مفاهیم خطبه می‌نمایند، که همان دل‌نگرانی‌ها و رهنمودهای حضرت زهرا (س) می‌باشد.

مفاهیمی همچون پیروی از اهل بیت (ع) و نیز الگو قرار دادن خصوصیات اخلاقی حضرت زهرا زهرا (س) بیان می‌گردد.

هرچند تقریباً در سرتاسر ایران سفره‌اندازی فقط مخصوص بانوان است اما، خواندن خطبه مختص به بانوان تنها نیست زیرا این امر در مناطقی از شهرستان بیجار توسط مردان مومن و خداجو نیز صورت می‌پذیرد.

ملزومات سفره حضرت زهرا

آیین و مراسم مربوط به حضرت زهرا (س) هر یک اشیا و ابزار خاص آن مراسم را می‌طلبد. اما، کُتب دُعا همانند مفاتیح و (یا خطبه آن حضرت)، شمع، نمک، مُهر و تسبیح از مهم‌ترین ابزار و اشیا وابسته به مراسم خطبه‌خوانی و سفره‌های نذری مرتبط با آن مراسم می‌باشد.

گاهی بنا به نوع سفره‌اندازی که حاجتمندان نذر می‌کنند، فقط تعداد تسبیح و مهر و کتاب دُعا مورد استفاده قرار می‌گیرد. در بعضی از آیین‌ها و مراسم مربوط به حضرت زهرا (س) آرد گندم از مهم‌ترین و اصلی‌ترین اشیا مراسم است که در توصیف شرح داده شده است.

محل برگزاری سفره حضرت زهرا

از جمله مهم‌ترین مکان‌های وابسته به برگزاری آیین و مراسم خطبه‌خوانی منازل دوست‌داران آن حضرت می‌باشد.

زنان مومن جامعه اسلامی سعی می‌کنند تا برکت عمل خود را در خانه‌شان داشته باشند. گاهی که افراد می‌خواهند تعداد بسیاری از زنان مومن و علاقمند به اهل بیت را به مراسم دعوت نمایند.

سعی می‌کنند آن‌را در مسجد، حسینیه و نیز فاطمیه محل برگزار کنند. اما در کشور ما منازل، مهم‌ترین مکان برگزاری این‌گونه مراسم‌ها می‌باشد.

توسل به حضرت زهرا سلام الله علیها

آیت‌الله مجتهدی در درس اخلاقشان فرمودند:

بهترین وسیله رسیدن به خدا اهل بیت هستند. چهل سال پیش من گرفتاری داشتم، یکی از اولیا خدا در کربلا به من فرمودند: «به حضرت نرجس خاتون مادر امام زمان متوسل شوید، ایشان چون مادر ولی وقت ما هستند به فرزندشان می‌فرمایند که پسرم، این شخص به من متوسل شده خواسته‌اش را بده هزار صلوات یا یک ختم قرآن نذر ایشان کن تا گرفتاریت برطرف شود.»

آقای الهی واعظ از قول بنده این مطلب را بر روی منبر نقل کرده بودند، شخصی پیش من آمد و گفت: «آقا من این کار را کردم و فورا حاجتم را گرفتم.»

«یا مَن لا یَشغَلُهُ الحاجُ المُلِحینَ»: ای خدایی که الحاح ملحین تو را مشغول نمی‌سازد.» یعنی ای خدایی که اگر همه عالم تو را صدا بزنند و همه بگویند یا الله، تو پاسخ همگی‌شان را می‌دهی و به سخنانشان گوش می‌دهی، ای خدا، این چند دعا را درباره ما مستجاب کن.

یک: مرا موفق به انجام نوافل گردان.

دو: مرا موفق به دانستن مسائل شرعی‌ام برگردان.

سه: نزدیک‌ترین وسیله رسیدن به خودت را به من نزدیک کن.

دستورالعملی از آیت الله شیخ محمد شجاعی

برای نجاتتان توسل به حضرت زهرا(سلام الله علیها) را فراموش نکنید، هر وقت مشکلی برایتان پیش آمد توسل ساده ای به حضرت زهرا(سلام الله علیها) هست،آسان است و بسیار مجرب، مشکلی برایتان پیش آمد از این طریق توسل استفاده کنید:

دو رکعت نماز می خوانید، سه تکبیر بعد از سلام نماز ، بعد تسبیح حضرت زهرا (سلام الله علیها) را می گویید بعد برای هر حاجت ، دنیوی و اّخروی (هر مشکلی که برایتان پیش آمد) سجده می کنید و ذکر «یا مولاتی یا فاطمه اغیثینی» را صد مرتبه می گویید؛ یعنی به فریادم برس، بعد صورت راست را به سجده می گذارید و همین ذکر را صد مرتبه می گویید و بعد پیشانی را می گذارید و باز صد مرتبه همین ذکر رامی گویید و بعد از صورت چپ را می گذارید و صد مرتبه همین ذکر را می گویید و بعد از صورت چپ دوباره پیشانی را(که سومین بار است) می گذارید و همین ذکر را صد و ده مرتبه می خوانید.

دستور العمل آیت الله همدانی

عالِم ربّانى و عارف صمدانى، مرحوم آیت اللّه‏ ملاعلى معصومى همدانى،

فرموده بودند که براى برآورده شدن حاجات و توسل به حضرت فاطمه زهرا(سلام الله علیها)، ۵۳۰ بار بگویید: «اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى فاطِمَهَ و أَبیها و بَعلِها و بَنیها بِعَدَدِ ما أَحاطَ بِهِ عِلمُکَ؛ خدایا! به تعداد آنچه دانش تو بر آن احاطه دارد، بر فاطمه و پدر و همسر و فرزندانش درود فرست.» یا ۵۳۰ بار بگویید: «إِلهى بِحَقِّ فاطِمَهَ و أَبیها و بَعلِها و بَنیها والسِّرِّ الْمُسْتَودَعِ فیها؛ خداى من! به حق فاطمه و پدر و همسر و فرزندانش و آن راز به ودیعه نهاده شده در وجود او، [حاجاتم را برآورده کن].» شایان توجه است نام مبارک فاطمه که حرف پایانى آن تاء گِرد عربى است، طبق حساب حروف اَبجَد با عدد ۵۳۰ برابر است. همچنین طبق همین حساب، نام «زهراء» با عدد ۲۱۴ و «یا زهراء» با عدد ۲۲۵ برابر است.

توسل به حضرت زهرا (س) جهت برآمدن حاجت

دو رکعت نماز مى خواند و بعد از سلام نماز سه تکبیر گفته و بعد تسبیح حضرت زهرا سلام اللّه علیه را گفته (۳۴ مرتبه اللّه اکبر؛ ۳۳ مرتبه الحمدللّه و ۳۳ مرتبه سبحان اللّه ) مى باشد و بعد به سجده برود و پیشانى بر مهر نهاده صد مرتبه بگوید:

(یا مولاتى یا فاطمه اغیثینى )

بعد طرف راست صورت را بر مهر نهاده و صد مرتبه همین جمله را بگوید، و بعد طرف چپ صورت را بر مهر نهاده و صد مرتبه این جمله را متذکر گردد؛ بعد مجددا پیشانى را بر مهر نهاده صد مرتبه همان را بگوید و از خدا حاجت بخواهد.