آنتی بیوتیک | همه چیزهایی که باید در مورد آنتی بیوتیک ها بدانید 

آنتی بیوتیک | همه چیزهایی که باید در مورد آنتی بیوتیک ها بدانید

اکثر ما در دوره بیماری به تجویز پزشک آنتی بیوتیک مصرف می کنیم. آیا این آنتی بیوتیک ربطی با بی حالی و خستگی ما در دوران بیماری دارد؟

نوشین محمد حسینی، کارشناس ارشد کمیته کشوری تجویز و مصرف منطقی دارو سازمان غذا و دارو، درباره ارتباط بین آنتی بیوتیک و خواب آلودگی توضیح داد.نوشین محمد حسینی با انتقاد از برخی اظهار نظرهای غیر کارشناسانه که بیان می‌شود، آنتی بیوتیک سیستم ایمنی را تحریک می‌کند و این سیستم مثلاً با گرفتن انرژی بدن به انسان احساس خواب آلودگی می‌دهد، این گفته‌ها را فاقد هر گونه منشاء علمی دانست.

بی حالی و ضعف بدن در بیماریهای عفونی مربوط به عفونت و فعالیت باکتریها است و آنتی بیوتیک‌ها به کمک سیستم ایمنی در مبارزه با باکتری‌ها می‌آیند.محمد حسینی با تاکید بر مصرف دارو پس از مراجعه به پزشک و مشورت و تجویز گفت: در این صورت احتمال بروز حوادث ناگوار به کمترین حد ممکن می‌رسد.

تداخل غذایی و دارو در زمان خوردن آنتی بیوتیک

خوردن آنتی بیوتیک ها مانند مصرف هر داروی دیگری اصولی دارد که در صورت رعایت نشدن نتیجه دلخواه حاصل نمی شود پس برای درمان سریع و حل مشکل جسمی بهتر است از تداخل غذایی و دارویی با آنتی بیوتیک ها جلوگیری کنیم.مواد غذایی تاثیر خوبی روی میزان تاثیر داروها دارند. در واقع، تاثیر متقابل مواد غذایی و آنتی بیوتیک ها به سه شیوه اجرا می شود که عبارتند از:غذا جذب دارو رو متوقف میکند، میزان جذب دارو را کند کرده یا در جذب دارو تداخل ایجاد میکند.

غذاها و نوشیدنی های اسیدی

از مصرف نوشیدنی ها و مواد غذایی اسیدی مثل مرکبات، شکلات، نوشیدنی های گاز دار و اونایی که با گوجه فرنگی درست شدن مثل سس کچاپ دوری کنین . این مواد روی توانایی بدن برای جذب دارو تاثیر میذارن.

لبنیات، به جز ماست

کلسیم موجود در لبنیات جذب آنتی بیوتیک ها رو متوقف میکنه. ماست تنها خوراکی لبنی است که در حین مصرف این داروها میتونین بخورین، چون حاوی پروبیوتیک است که رشد باکتری های خوب در روده رو تسریع میکنن، پس باعث میشه بدن با جذب آنتی بیوتیک سریعتر بهبود پیدا کنه. پروبیوتیک ها همچنین به پیشگیری از اسهال که از عوارض شایع مصرف آنتی بیوتیک هاست کمک میکنه.

مکمل های کلسیم و آهن

درست مثل کلسیم، آهن هم در جذب دارو تداخل میکنه. اگه آنتی بیوتیک خوردین، حداقل سه ساعت صبر کرده و بعد مکمل هاتون رو مصرف کنین.

غذاهایی با فیبر بالا

مواد غذایی با فیبر بالا خیلی سالم هستن، اما وقتی دارو مصرف میکنین بهترین گزینه نیستن. این غذاها سرعت جذب در معده تون رو کند میکنن که این امر برای کاهش وزن عالیه، اما وقتی سرعت جذب دارو رو کند کنه زیاد هم خوب به نظر نمیرسه. غلات سبوس دار، عدس و لوبیاها از جمله این مواد غذایی هستن.

الکل

مصرف الکل با اثر آنتی بیوتیک تداخل نمیکنه اما میتونه عوارض جانبی مثل مشکلات دستگاه گوارشی و سرگیجه ایجاد کنه. از مصرف الکل خودداری کنین.

تنها پزشک است که میتواند از بین انواع مختلف آنتی بیوتیکها ٬ آنتی بیوتیک مؤثر بر بیماری شما را تشخیص دهد. بعنوان مثال اگر شما عفونت گوش داشته باشید ٬ پزشک تشخیص میدهد که چه نوع از باکتریها اغلب میتواند باعث عفونت گوش شود. اگر عفونتی باشد که بتواند توسط گونه های مختلفی از باکتریها ایجاد شود یا توسط باکتریهایی ایجاد شود که قابل پیش بینی نباشد که به چه آنتی بیوتیکی حساس است ٬ آزمایشگاه نمونه هایی از خون ٬ ادرار یا نسج فرد بیمار را میگیرد و از طریق تکنیک های خاصی مثل رنگ آمیزی یا کشت به تشخیص باکتریهای ایجاد کننده عفونت و یا تعیین حساسیت آنها به آنتی بیوتیکها کمک میکند.

عوامل مؤثر دیگر در انتخاب آنتی بیوتیک از طرف پزشک

اطلاع از سابقه حساسیت بیمار به یک آنتی بیوتیک خاص ٬

1. قیمت دارو ٬
2. زمانبندی دوز دارو ٬
3. عوارض عمومی دارو ٬
4. سن بیمار ٬
5. بقیه داروهایی که فرد دریافت میکند
6. محل اکتساب عفونت (مثلاً اینکه آیا بیمار در خانه سالمندان زندگی میکند یا نه ٬ زیرا باکتریهای متفاوتی در این گونه محیط ها میتوانند عامل بیماری باشند.)

استفاده از آنتی بیوتیکها در بیماریهای ویروسی :

1. – نه عفونت را درمان میکند.
2. – نه مانع از سرایت بیماری میشود.
3. – نه حال بیمار را بهتر میکند.
4. – ممکن است عوارض جانبی خطرناک داشته باشد.
5. – باعث گسترش مقاومت آنتی بیوتیکی میشود.

مقاومت آنتی بیوتیکی چیست؟

آنتی بیوتیکها از طریق مقابله با عوامل بیماریزا باعث بقای زندگی میشوند ٬ اما بعضی باکتریها آنقدر قوی میشوند که میتوانند مقابل این داروها مقاومت کنند و در نتیجه داروها بخوبی عمل نکنند ، این یعنی مقاومت آنتی بیوتیکی. در این صورت انواع قویتر باکتریها کشته یا متوقف نمیشوند ٬ بلکه می مانند ٬ رشد میکنند و گسترش پیدا میکنند . این بار دیگر باکتریها سخت تر کشته یا متوقف میشوند. مقاومت آنتی بیوتیکی یکی از مهمترین معضلات بهداشتی جامعه امروز است. این مساله بطور آشکار باعث خطر برای افرادی میشود که عفونت ساده ای داشته و در صورت درمان تحت نظارت پزشک میتوانستند بخوبی بهبود یابند ٬ اما با مصرف نابجای آنتی بیوتیک در دفعات قبل باعث بی تاثیر شدن این داروها شده اند.

زمانی که آنتی بیوتیک نتواند تاثیر کند، نتیجه این خواهد بود که :

1. – بیماری طولانی تر میشود.
2. – بیماری پیچیده تر میشود.
3. – مراجعه متعدد به پزشک یا حضور طولانی در بیمارستان را به دنبال خواهد داشت.
4. – نیاز به داروهای گرانتر و سمی تر خواهد بود.
5. – چه بسا عفونت های مقاوم منجر به مرگ ایجاد شود.

فقط خود بیماران تنها کسانی نیستند که از این نتیجه رنج میبرند ٬ بلکه افراد سالم جامعه هم ضربه خواهند خورد. باکتریهای مقاوم بسرعت بین اعضای خانواده ٬ همکلاسی ها و همکاران گسترش خواهد یافت و سلامت افراد جامعه با گونه بیماریزای جدیدی که به سختی و با هزینه زیاد درمان میشود ٬ تهدید خواهد شد.

گونه هایی از انواع باکتریهایی که به آنتی بیوتیک مقاوم شده اند ٬ شامل انواع ایجاد کننده عفونتهای پوستی ٬ مننژیت ٬ بیماریهای قابل انتقال از راه جنسی و عفونتهای دستگاه تنفسی مثل ذات الریه ونیز فارنژیت یا گلودرد چرکی است.

استفاده بیش از حد یا نادرست از آنتی بیوتیکها

استفاده بیش از حد یا نادرست از آنتی بیوتیکها ٬ یعنی مشارکت در گسترش مقامت در باکتریها.

برای مقابله با این پدیده :

۱- در صورت داشتن بیماری ویروسی از پزشک تقاضای آنتی بیوتیک نکنید

و پزشک را برای تجویز آنتی بیوتیک تحت فشار قرار ندهید.

۲- دوره درمان را حتی در صورت بهبودی کامل کنید ٬

در غیر اینصورت باکتری ها بطور کامل از بین نمیروند و باکتریهای باقیمانده باعث عفونت مجدد میشوند که ممکن است این بار مقاوم شده و دیگر به آنتی بیوتیکها جواب ندهند.

۳- داروهای باقیمانده را دور بریزید و برای روز مبادا ذخیره نکنید ٬

زیرا آنتی بیوتیک تجویزی روی همان عفونت بخصوص مؤثر و صرفاً برای شما در آن ایام تجویز شده است.

۴- دارو را در ساعات معین شده توسط پزشک یا داروساز مصرف کنید

. آنتی بیوتیک زمانی مؤثر خواهد بود که بطور منظم مصرف شود.

۵- آنتی بیوتیکهای خود را به دیگران پیشنهاد نکنید

حتی اگر علایم شما یکسان باشد ٬ زیرا ممکن است برای بیماری آنها مناسب نباشد. دریافت داروی اشتباه ممکن است درمان صحیح را به تاخیر بیندازد و باکتریها در این فاصله تکثیر پیدا کنند.

۶- در مورد نحوه مصرف صحیح آنتی بیوتیکها با پزشک یا داروساز مشاوره کنید.

مصرف نادرست آنها میتواند جذب آنها را تحت تاثیر قرار داده و باعث کاهش یا حذف اثر آنها شود.

۷- در صورت فراموش کردن دوز مصرفی یا اشتباه در مصرف ٬ با پزشک یا داروساز مشاوره کنید.

زمانی که شما آنتی بیوتیک را بدرستی مصرف کنید ٬

بهترین کار را برای سلامت خود ٬ خانواده و اطرافیان انجام داده اید .

در موقع دریافت آنتی بیوتیک باید بدانید که :

1. – چه عوارضی دارد؟
2. – برای پیشگیری از عوارض جانبی چه کار میتوان کرد؟
3. – بهترین زمان مصرف دارو چیست؟ پس از غذا یا با معده خالی؟
4. – آیا آنتی بیوتیک مورد نظر با داروی دیگر مصرفی ما مثل داروی جلوگیری از بارداری تداخل دارد؟
5. – آیا در صورت مصرف با داروهای دیگر، غذا یا الکل امکان واکنشهای ناخواسته وجود دارد؟

– بهترین شرایط نگهداری آنتی بیوتیک چیست؟

1. – روش آماده سازی پودرهای آنتی بیوتیک را از داروساز سؤال کنید.
2. هنگام مراجعه به پزشک او را در جریان مسایل زیر قرار دهید:
3. – حساسیت دارویی که در گذشته داشتید.
4. – رژیم غذایی بخصوصی که دارید.
5. – حساسیت به داروها یا غذاها
6. – بارداری و یا شیردهی
7. – داروهایی که مصرف می کنید.
8. – مکمل های گیاهی که در حال حاضر مصرف می کنید.
9. – سایر بیماریهایی که به آن مبتلا می باشید از جمله فاویسم یا کم خونی داسی شکل.

عوارض جانبی آنتی بیوتیکها:

عمدتاً شامل:

1. ناراحتی های ملایم گوارشی
2. تهوع
3. اسهال یا مدفوع نرم
4. بعضی آنتی بیوتیکها ممکن است باعث حساسیت به نور آفتاب شوند.

درصورت داشتن عوارض زیر با پزشک تماس بگیرید:

1. استفراغ ،
2. اسهال آبکی شدید،
3. دردهای شکمی شدید،
4. پلاکهای سفید بر روی زبان ،
5. وجود ترشح یا خارش واژن ( ناحیه تناسلی خانمها)

واکنش های حساسیتی:

بعضی افراد به بعضی گروههای آنتی بیوتیکها (عمدتاً گروه پنی سیلین ها) حساسیت دارند ، در این صورت پزشک در صورت آگاهی، آنتی بیوتیک آن گروه را تجویز نخواهد کرد. علائم حساسیت شامل جوشهای ریز قرمز ، خارش ، کهیر ٬ ورم لب ٬ صورت و زبان و موارد شدیدتر مثل سختی در تنفس و کاهش فشار خون می باشد.

در خانمها ٬ علاوه بر موارد فوق باید به نکات زیر توجه شود:

۱- ممکن است مصرف آنتی بیوتیک منجر به عفونت قارچی واژن شود

علت این مساله این است که در اثر مصرف این داروها ٬ باکتریهای معمول که در واژن زندگی می کنند ٬ کشته میشوند و در نتیجه قارچ بسرعت رشد میکند. علائم ٬ شامل یکی یا بیشتر از این حالتهاست: خارش ٬ سوزش ٬ درد در زمان نزدیکی و ترشحات واژن

۲- آنتی بیوتیک ممکن است باعث شود تاثیر قرصهای خوراکی جلوگیری از بارداری کم شود

چه بسا در طول دوره درمان با آنتی بیوتیک استفاده ازروشهای دیگر ضد بارداری لازم باشد که در این موارد باید از داروساز یا پزشک مشاوره بگیرید.

۳ – درخانمهای باردار ٬ بعضی آنتی بیوتیکها میتوانند از جفت عبور کنند و به جنین صدمه برسانند.

پزشک باید از تمام مسائل فوق آگاه باشد.

همچنین بخوانید : 

آسیب کبدی ناشی از دارو چیست؟