آیا فکر گناه کردن هم گناه محسوب می شود یا خیر؟ آیا عواقبی هم دارد ؟
یکی از مسائلی که ممکن است ذهن ما را به خود درگیر کند افکار بد یا فکر گناه کردن است.
در این نوشته از دلبرانه میخواهیم بررسی کنیم که آیا فکر گناه کردن هم گناه محسوب می شود یا خیر؟
امیدواریم که این نوشته مورد توجه شما کاربران عزیز قرار گیرد
در ادامه با مطالعه این مقاله با ما همراه باشید…
آیا فکر گناه کردن هم گناه محسوب می شود یا خیر؟ آیا عواقبی هم دارد ؟
گناه یا معصیت در ادیان ابراهیمی به معنای نقض اراده و قانون خداوند است.
و در اصطلاح مذهبی به معنی خلاف است. به باور پیروان گروهی از ادیان انسان جزای گناه را یا در این جهان و یا در جهانی دیگر میبیند.
انسان موجودی دو بُعدی است. نیمی از وجودش جسم او و مادی است و نیمه دیگرش روح و آن غیر مادی است.
هر یک از آنها حرکت و فعل و انفعالاتی دارند و برای بقا و حیات خویش نیازمند غذای ود هستند.
حیات روح به زدودن غبار و زنارهایی است که از گناه و معصیت بر آیینه وجودش می نشیند و تکامل او در تزکیه و گرایش به معنویت و ارتباط با خدا است.
اوج کمالش در وصال به ربوبیت و ربّی و ربّانی شدن آن است.
چنان که آلوده گشتن روح به گناه و معصیت، آن را به سوی فنا و نیستی سوق میدهد.
روح سرچشمه افعال
انجام هر فعلی، مبادی و مقدماتی دارد. سرچمشه تمامی آنها روح انسان است.
تصور، شناخت و تصدیق، پیدایش شوق تا به قصد و عزم و اراده منتهی شود، از روح نشأت می گیرد.
سپس به وسیله جسم به مرحله فعلیت و عمل میرسد. تحقق هر مرحله،
نورانیت یا ظلمتیِ قوی یا ضعیف و متناسب با اهیمت فعل مورد نظر و پیشرفت به سوی انجام آن، در روح ایجاد میکند.
آن نورانیت و ظلمت، پاداش و کیفر تکوینی فعلی است که قصد انجام آن را دارد یا انجام داده است.
از سوی دیگر می دانیم که احکم تشریعی مثل واجب و حرام و ثواب و معصیت هماهنگ و منطبق با احکام تکوینی و فطرت است،
اگر چه ممکن است برخی از مراحل پایین، به دلیل غیر اختیاری بودن گناه نباشد
یا خداوند آن را مورد عفو و بخشش قرار دهد اما با ظلمت و سیاهی خانه دل که بر اثر قصد گناه به وجود آمده است، چه باید کرد؟
آیا فکر گناه کردن هم گناه محسوب می شود
به بیان دیگر:
قصد گناه و انجام ندادن آن مثل این است که از هیزمی در خانه ای فقط دود متصاعد گردد و آتش نگیرد.
درست است تا زمانی که آتش شعله ور نشود، آن خانه و اتاق نمی سوزد، اما دودش خانه را سیاه و تیره می سازد،
و هنگامی که قصد به فعل منتهی میشود، دل و صاحب دل، هر دو در آتشی که از فعل گناه، مشتعل شده می سوزد.
دو عقوبت برای انجام یک گناه
اگر قصد و عزم بر گناهی شود، همین عزم، گناه قلبی است و مستحق عقوبتِ سرکشی از فرمان خدا است،
حتی اگر موانعی باعث شود که عازم بر گناه نتواند گناه را انجام دهد.
اگر از مرحله قصد و نیت به عمل منتهی شود، فاعل آن سزاوار دو عقوبت است:یکی عقوبت تجرّی و قصد گناه،دوم عقوبت فعل آن.
علی(ع) فرمود:
هر که راضی شود به فعل و کار گروهی، مانند این است که با آنها شریک بوده است و بر آن کسی که گناه را انجام داده، دو گناه است:
یکی گناه انجام دادن آن، و دیگری گناه رضایت به گناه، ولی بر کسی که تنها راضی به تحقق آن گناه بوده، همان گناه رضایت مندی است.
آیا فکر گناه کردن هم گناه محسوب می شود
تحلیل پرسش
منظور از فکر گناه چیست؟ فکر گناه چند حالت دارد. کدامیک منظورتان است؟
۱ـ اگر منظورتان از فکر گناه، صرف تصور گناه و پیدایش خطورات ذهنی است،
یا به حسب طبیعت لذت جو و منفعت طلب نفس، علاقه و رغبت به گناه در فرد وجود دارد.
اما معرفت به حق تعالی، و تقوای درونی یا ترس از عذاب الهی، مانع از گرایش به گناه و عزم و اراده بر انجام آن است.
چنین حالتی نه تنها گناه نیست بلکه به دلیل خودداری و کنترل نفس و نگهبانی از آن به خاطر خدا، ثواب هم برای او نوشته میشود،
بلکه فضل و رحمت الهی در قیامت آن چنان نصیب او میشود تا راضی و خشنود گردد.
۲ـ اگر منظور این است که قصد گناه میکند و تصمیم بر انجامش می گیرد،
لیکن دیر یا زود پیش از انجام آن، توبه میکند و از ارتکاب به گناه منصرف می شود،
در این صورت اگر چه قصد گناه گناه است، ولی توبه از آن، کفاره اش میشود و اثر گناه را محو می سازد.
۳ـ اگر منظور این است که قصد وعزم بر فعل معصیت دارد، اما به عللی – غیر از تقوا و ترس از عقوبت الهی – نتوانست آن گناه را انجام دهد
و اگر شرایط و مقدمات لازم آن آماده شود، به انجام آن مبادرت می ورزد، قطعاً چنین قصدی گناه است
و استمرار و تداوم آن قصد، گناه کبیره به حساب می آید.
چنان که آیات و روایات معصومان(ع) و فتاوای فقهای سنی و شیعه بر حرمت عزم بر گناه دلالت دارد و توبه از آن را امری واجب و لازم می دانند.
بررسی آیات و روایات در مورد قصد گناه
الف) آیات:
آیاتی که بر گناهان قلبی و حرمت عزم و اراده بر گناه دلالت دارد، و علما و مفسران، به آن آیات استناد کرده اند، فراوان است،
از جمله: ان السمع و البصر و الفؤاد کلّ اولئک کان عنه مسئولا.
به دلالت این آیه، در قیامت از گوش و چشم و دل سوال میشود که چرا گوش دادی به حرف ها، سخنرانی ها و آوازهایی که شنیدن آن جایز نبود؟
چرا به جایی نگریستی که خداوند نگاهش را بر تو حرام کرده بود؟ چرا اراده کردی عملی را که قصد آن برای تو جایز نبود؟
شهید سید عبدالحسین دستغیب (ره) میگوید:
بیضاوی و دیگران از علمای عامه (سنی) گفتهاند: این آیه دلالت دارد بر این که بنده به خاطر عزم به گناه، مؤاخذه خواهد شد.
و انتبدوا ما فی أنفسکم أو تحفوه یحاسبک به الله فیغفر لمن یشاء یعذّب من یشاء؛
اگر چه آن را در دل دارید، آشکار سازید یا پنهان کنید، خداوند شما را طبق آن محاسبه میکند،
سپس هر که را بخواهد (و شایستگی داشته باشد) می بخشد، و هر کس را بخواهد، مجازات میکند.
آیه شامل تمامی عقاید و نیت های خوب و بد و خیر و شرّ میشود؛
یعنی هر عقیده و قصد و نیتی که در دل جای گرفت و مستقر گردید، همه آنها مورد محاسبه قرار می گیرد.
البته صرف تصور گناه و خطورات ذهنی پرسش هایی که گاهی شیطان با وسوسه هایش در دل ایجاد میکند
و یا تردید های لحظه ای و کوتاه مدتی که به وجود می آورد، مشمول این آیه و سایر آیات و روایات نیست و گناه به حساب نمی آید،
چون اموری غیر اختیاری میباشند.
انّ الّذین یحبّون أن تشیع الفاحشه فی الذین آمنوا، لهم عذاب الیم فی الدّنیا و الاخره
کسانی که دوست دارند زشتیها و کارهای بد میان مردم با ایمان رواج پیدا کند، عذاب دردناکی برای آنان در دنیا و آخرت است.
در این آیه بر صرف گناه خواهی – نه انجام آن – وعده عذاب و مجازات داده شده است.
فلم قتلتموهم إن کنتم صادقین؛ چرا پیامبران را کشتید، اگر راست گویان هستید!.
با آن که کشندگان انبیای الهی، گذشتگان بودند، قرآن یهودی های زمان پیامبر را مخاطب ق رار داده و میگوید:
چرا پیامبران را کشتید. علتش این است که آنان به کارهای گذشتکان راضی و مایل بودند.
اگر چه دست به قتل آنان هم نزده باشند، شریک در جرم آنان میباشند.
بنابراین وقتی راضی شدن به وقوع گناهی از دیگران، جرم باشد،
قصد و اراده گناه و راضی نمودن نفس خوش به وقوع آن گناه و جرم است، اگر چه تحقق نیابد.
آیا فکر گناه کردن هم گناه محسوب می شود
تذکر:
مفسر کبیر، مرحوم طبرسی میگوید:
در عزم به گناه، کیفر عزم بر گناه داده میشود، نه کیفر و عذاب انجام گناه،
مثلاً اگر کسی قصد قتل کسی نماید، ولی موفق به انجام قصدش نشود،
اگر توبه نکرده باشد، کیفر قصد قتل مؤمن را خواهد دید، نه عذاب قتل نفس را،
ولی در عزم به طاعت خدا، از باب تفضّل جزای طاعت خدا به او داده میشود.
ب) روایات:
۱ـ حشر انسان در قیامت بر پایه قصد و نیت:
انّما یحشر الناس علی نیاتهم؛ در قیامت مردم بر پایه نیت هایشان محشور میشوند.
نیز فرمود: برخی از دوزخیان پیوسته در آن باقی می مانند (با آن که مدت محدودی مثلاً پنجاه سال در دنیا گناه کرده اند) چون قصدشان این بود که اگر در دنیا بمانند – همیشه گناه کنند.
و بهشتیان از آن جهت جاویدند که نیت شان این بود که همیشه در طاعت خدا باشند.
پس جهنمیان و بهشتیان به خاطر قصدشان پیوسته در جهنم یا بهشت می مانند.
سپس امام ایه قل کل یعمل علی شاکلته را تلاوت کرد و فرمود: یعنی هر کسی بر اساس قصد و نیت خویش عمل میکند.
آیا فکر گناه کردن هم گناه محسوب می شود
۲ـ رضایت به حیات و زندگی ظالم و فاسق یا ناراحت نبودن از وجود گناه و فساد در جامعه
رضایت به حیات و زندگی ظالم و فاسق یا ناراحت نبودن از وجود گناه و فساد در جامعه باعث میشود که انسان شریک جرم در آن گناهان گردد.
بر این مطلب روایات زیادی دلالت دارد.
وقتی ناراحت نشدن از وجود گناه در جامعه که به دست دیگران انجام می گیرد، انسان را شریک در گناه و معصیت می کند،
پس قصد گناه – که پس از تحقق مراحل و مبادی آن به وجود می آید – توسط خود انسان گناه است. در ذیل به دو نمونه از روایات اشاره میشود:
الف) امیرالمؤمنین(ع) فرمود:
ای مردم، بدانید که رضایت و خشنودی به وقوع کارهای حرام و منکرات،
و ناراحتی از رواج کارهای خوب و معروف، موجب نزول عذاب الهی می گردد.
سپس فرمود: ناقبه حضرت صالح(ع) را فقط یک نفر پی کرده و کشته است،
لیکن عذاب الهی، دامنگیر همه آن قوم شد و همه را نابود و هلاک کرد، چون همه آنان به کار آن مرد رضایت قلبی داشتند.
ب) از پیامبر(ص) روایت شده که:
هرگاه دو نفر مسلمان دعوا کنند و به روی یکدیگر اسلحه بکشند و هر یک قصد کشتن دیگری را داشته باشد و سرانجام یکی کشته شود،
کشنده و کشته شده، هر دو اهل دوزخ هستند.
سؤال شد: رفتن قاتل به جهنم، سزای عمل او است، ولی چرا مقتول؟
فرمود: چون او نیز قصد کشتن برادر مسلمان خود را داشته است، اگر چه موفق به آن نشده باشد.
دیدگاه فقها در مورد قصد گناه
۱-شیخ بهایی میفرماید: حرام بودن قصد معصیت نزد فقهای شیعه،
هم چنین نزد علمای اهل سنت امری قطعی است، بلکه این مطلب از ضروریات دین است.
۲-انکار قلبی هر گناهی و عدم راضیت و ناخشنودی از وقوع هر معصیتی بر هر مکلفی واجب است.
فقیه فرزانه محمد حسن نجفی در کتاب ارزشمند جواهر می نویسد:
رضایت قلبی به فعل حرام و وقوع آن، حرام است و بغض و ناخشنودی قلبی از وقوع آن واجب است.
۳-صاحب مدارک میگوید: در این که قصد و اراده فعل حرام، گناه و حرام است، خلافی میان علمای شیعه نیست.
پرسش:
حداقل چهار روایت از ائمه معصوم(ع) به این مضمون دراصول کافی وارد شده که اگر مؤمنی قصد کار خیر کند،
اگر چه انجام ندهد، خداوند ثواب عمل را به او عنایت می کند، ولی اگر قصد کار گناهی کند،
تا زمانی که گناه را انجام نداده، برای او گناهی نوشته نمی شود، مثل این حدیث که امام صادق(ع) فرمود:
همانا مؤمنی قصد کار خیری کند و به آن عمل نمی کند، اما برایش یک حسنه نوشته میشود و اگر آن را انجام دهد، ده حسنه ثبت می گردد،
و اگر قصد گناهی کند و آن را انجام ندهد، بر او چیزی نوشته نمی شود. پس چگونه می گویی که قصد گناه، گناه است؟
پاسخ :
شاید انگیزه ای که باعث شده بپرسید که آیا فکر گناه، گناه است؟ شنیدن یا خواندن این دسته از روایات باشد.
در مقدمه پاسخ شبهه می گوییم:
اولاً؛ وقتی آیات و روایات زیادی دلالت کند که قصد گناه، گناه است اگر یک یا چند روایت مجمل بر خلاف آن وارد شده باشد، باید با بیان وجوهی این گونه احادیث را از اجمال بیرون آورد.
ثانیاً؛ اگر دقت لازم در این دسته روایات شود، معلوم می گردد که در این روایات نیز قصد گناه، معصیت شمرده شده است اما مورد عفو قرار گرفته و ثبت نمی شود.
مثل دو حدیث زیر:
۱ـ اگر انسان به دل بگذراند که گناهی کند، اما وقتی که به جا نیاورده، قصد گناه را می آمرزیم.
۲ـ عبدالله بن موسی بن جعفر (ع) از پدر بزرگوارش پرسید:
آیا دو فرشته ای که خداوند بر هر انسانی گماشته،
هنگامی که فردی اراده گناه یا عمل صالحی می کند، آنها از اراده و قصد انسان با خبر می گردند؟
امام فرمود:
آیا بوی مدفوع با بوع عطر یکی است؟ گفتم نه
فرمود: به رساتی وقتی بنده ای قصد کار خوب میکند،
نفس او خوشبو میشود و نفسش معطر بیرون آید. زمانی که قصد گناه کند نفسش بدبود و گند در آید.
… و چون آن کار را بکند زبانش قلم آن فرشته (دست چپ) میشود و با آب دهان آن گناه کار، آن را برای او ثبت میکند.
از این روایت نیز فهمیده میشود که به صرف اراده و قصد گناه، بوی گندی از وجود آن شخص برخاسته میشود.
منبع : پاسخگو
فکر گناه کردن
حکم فکر کردن به گناه
پرسش : آیا فکر کردن به گناه، گناه محسوب می گردد و حرام است؟
پاسخ : فکر گناه تا زمانى که منتهى به انجام گناه نشود، گناه محسوب نمى شود، ولى بى شک آثار نامطلوبى بر روح انسان مى گذارد.
منبع:پایگاه اطلاع رسانی آیت اه مکارم شیرازی
آیا فکر کردن به گناه خودش گناه محسوب میشود؟ عدهای هستند که به گناه فکر میکنند، ولی آن را عملی نمیکنند، و عدهای هم هستند که به گناه فکر میکنند و آخر گرفتار آن گناه میشوند؟
از یک سو باید بین خیال و تصور و سپس فکر و اندیشه تفاوت قائل شد.
از سویی دیگر باید بین تفکر و نیت یا اراده تفاوت قایل شد.
و از سویی دیگر رابطه بین اراده و عمل را دانست.
هم چنین باید ضمن تعریف گناه، هم به گستره و عمق عقوبت و عذاب، هم به ضرر و زیان حاصله توجه نمود و هم به عذابهای دیگر به هنگام مرگ، برزخ و قیامت توجه نمود.
لذا گناه را گاه در قالب اخلاقی تعریف میکنند و گاه فقهی.
الف –
ممکن است که در تخیل و تصور ذهنی انسان، صورتی بگذرد که فقط وقوع آن گناه میباشد،
در اینجا گفته میشود که صرفِ این تصور، میتواند گناه نباشد.
ب –
در عین حال حتی برخی از تصورات نیز گناه است، مثل این که کسی در ذهن خود نوامیس دیگران را تصور کند و در خیال خود [العیاذ بالله] با او زنا نماید!
یا هم چنین بسیاری از سوء ظنّها، که در قرآن مجید تصریح شده که گناه (اثم) میباشند.
ج –
اما فکر گناه این است که انسان اندیشه و تدبیر نماید که چگونه مرتکب این گناه شود؟ البته که این تفکرات نیز گناه است.
د –
اما اراده ی گناه، یا همان قصد و نیت، امر دیگری است و مستقلاً “گناه” محسوب میگردد؛
چرا که اصل بر اراده است، چه انسان در مقام عمل، به انجام ارادهی خود موفق شود و چه موفق نشود.
بنابراین، تصریح شده که نیت گناه خودش گناه است، اما اگر فرمود که این مرحله را خدا میبخشد،
یعنی اگر منصرف شد (توبه کرد) و برای انجام نیتش اراده ننمود و به آن اقدام ننمود، این “نیت گناه” را خدا میبخشد.
د /۱ –
ممکن است آدمی، پس از تخیل و تصور و سپس اندیشه و تدبیر، اراده کند که کار خیری انجام دهد،
اما پیشآمدها و یا مشکلات محاسبه نشده، مانع از انجام آن گردند .
و یا ارادهی کار شرّ و گناه نماید، اما به هزاران دلیل موفق به انجام آن نگردد.
مانند دزدی که هنگام بالا رفتن از دیوار خانه مردم، دستگیر میشود .
یا جنایتکاری که قصد و ارادهی جهانخواری دارد، اما هوشیاری، بصیرت و مقاومت مردم، مانع از رسیدن او به اهدافش میگردد.
پس”اراده مؤثر است، به حساب میآید و پاداش یا کیفر دارد.
د /۲ –
از اینرو، خداوند متعال ضمن تصریح بر پاداش یا عقوبتهای دنیوی و اخروی در سزای ارتکاب فعل ثواب یا گناه،
فرمود که بهشت جای کسانی است که ارادهی گناه نمیکنند – ارادهی برتری، سلطه و فساد و تباهی نمیکنند:
« تِلْکَ الدَّارُ الْآخِرَهُ نَجْعَلُهَا لِلَّذِینَ لَا یُرِیدُونَ عُلُوًّا فِی الْأَرْضِ وَلَا فَسَادًا وَالْعَاقِبَهُ لِلْمُتَّقِینَ » (القصص، ۸۳)
ترجمه: (آری،) این سرای آخرت را (تنها) برای کسانی قرارمیدهیم که اراده برتریجویی در زمین و فساد را ندارند؛ و عاقبت نیک برای پرهیزگاران است!
فکر گناه کردن
گناه:
اگر خودمان اندیشه کنیم که اساساً «گناه» یعنی چه؟ به بسیاری از پاسخها و مصادیق گناه پیبریم.
برخی گمان میکنند که گناه فقط یعنی «عملی که خداوند متعال در قیامت، بابت آن کیفر میدهد و عذاب مینماید»!
و بر اساس همین گمان، خیال میکنند که اگر خداوند رحمان به کاری کیفر نداد، یعنی انجام آن نه تنها گناه نیست،
بلکه مجاز نیز میباشد؛ لذا به آثار و عواقبش فکر نمیکنند!
۱- اما چنین نیست. مگر هر چه را که خداوند متعال بر ما ببخشد، معنایش این نیست که گناه نیست؟!
بالاخره درجهای از گناه است که او میبخشد؛ اگر گناه نبود که بخشش موضوعیت نداشت و در قبالش پاداش نیز میداد.
۲- گناه – معصیت، یعنی “عصیان در برابر امر خداوند سبحان و سوق به سمت سخط او” .
یعنی انحراف از صراط مستقیم و خروج از پوسته و بستر انسانیت (فسق).
۳- این خروج و عصیان، گاهی در وادی ذهن (خیال و تصور) رخ میدهد
و گاهی در عرصهی فکر (اندیشه و تدبیر) و گاهی به مرحلهی “اراده” (عزم، نیت، تصمیم، قصد) میرسد و سپس اقدام عملی صورت میپذیرد.
امیرالمؤمنین، امام علی علیه السلام:
«لَا تَنْظُرُوا إِلَى صَغِیرِ الذَّنْبِ وَ لَکِنِ انْظُرُوا إِلَى مَنِ اجْتَرَأْتُم» (کنز الفؤاد ج ۱ ، ص ۵۵)
ترجمه: به کوچکی گناه نگاه نکنید بلکه به چیزی [نافرمانی خدا] که برآن جرات یافتهاید بنگرید .
فکر گناه کردن
محبت و غفلت:
آدمی، همیشه متوجه محبوب دل خویش است و با یاد (ذکر) محبوب خویش همراه میباشد و در نهایت نیز به سوی محبوبش میرود
و البته با محبوبش محشور میگردد و در کنار محبوب جای میگیرد. حال خواه محبوب غایی او خداوند متعال باشد
و در راستای محبت او، آن چه را او دوست میدارد، دوست بدارد.
و خواه محبوب غایی او هوای نفس و امیال خودش و دیگران باشد و بالتبع اشخاص، اشیاء و افعال دیگری که در راستای آن قرار گرفتهاند را دوست بدارد.
بنابراین، گناه در هر مرحلهای از «خیال، تصور، تفکر، عزم، اراده و عمل؛
حاکی از جایگزینی محبوب کاذب، توجه به آن و غفلت از یاد (ذکر) پروردگار عالم و ارحم الراحمین میباشد.
نیتجه فراموشی و غفلت:
نتیجهی این فراموشی و غفلت از یاد خدا و روز موعود، به هر مقداری که باشد، خود فراموشی است،
چرا که انسان با هدف و محبوبش تعریف میشود و رنگ (صبغهی) او را به خود میگیرد.
پس اگر از یاد خداوند سبحان غافل شد و اهداف و محبوبهای کاذب را جایگزین نمود،
حقیقت وجودی خودش را فراموش میکند و از پوسته و مسیر حقیقی خود خارج (فاسق) میگردد.
لذا فرمود:
« وَلَا تَکُونُوا کَالَّذِینَ نَسُوا اللَّهَ فَأَنْسَاهُمْ أَنْفُسَهُمْ أُولَئِکَ هُمُ الْفَاسِقُونَ » (الحشر، ۱۹)
ترجمه: و همچون کسانی نباشید که خدا را فراموش کردند و خدا نیز آنها را به «خود فراموشی» گرفتار کرد، آنها فاسقانند.
فکر گناه کردن
اشتغال ذهنی:
در هر حال آدمی تا وقتی زنده هست و زندگی میکند، ذهنش لحظهای فارغ از تخیلات، تصورات، گمانها، تفکرات و تدابیر گوناگون نمیباشد،
اگر چه مجنون باشد و یا دچار نارساییهایی مغزی شده باشد.
بنابراین، ذهنی که مشغول به گناه شد، حتماً مشغول به پیاد و اندیشه درست نمیباشد؛
پس به هر مقداری که ذهن اشتغال به گناه داشته باشد، به همان اندازه اشتغال به خیر ندارد و به همان اندازه موجب سقوط میگردد
و به همان اندازه از رشد و کمال باز میدارد و در نتیجه انسان به همان اندازه از تقرب به محبوب غایی دور میشود.
راهکار:
بنابراین، بهترین راهکار و چاره این است:
اول
آن که گمان نکنیم که اگر به لحاظ فقهی کاری گناه نبود، یعنی مباح و جایز است و هیچ اثر سوء و نامطلوبی ندارد.
به عنوان مثال به نماز توجه کنیم که شرط صحت و شرط قبول دارد.
به لحاظ فقهی، اگر کسی نمازهایش را بدون هیچ توجهی اقامه کرد، صحیح است و قضا هم ندارد .
اما آیا مقبول درگاه احدیت نیز میباشد که آثار دنیوی و اخروی این ذکر بزرگ را در پی داشته باشد؟ آیا او را به معراج ببرد؟
ستون دینش شود و از فحشا و منکر باز دارد؟!
اگر چنین بود که تمامی اهل نماز، مؤمن و متقی میشدند و امثال خوارج، کوفیان، وهابیها و داعشیهای نیز پدید نمیآمدند!
دوم
آن که بدانیم، به تعبیر امام خمینی رحمه الله علیه (کتاب جهاد اکبر)، «ذهن آدمی هرزهگرد است».
یعنی به محض آن که رها شود، به هر سو میرود.
اما مهم این است که مهار، کنترل و جهتگیری آن نیز مانند سایر قوا، در اختیار خودمان میباشد.
اگر عقل ذهن را کنترل نکند، نفس حیوانی کنترلش را در دست میگیرد.
سوم
آن که سعی کنیم نعمت ذهن را درست استفاده کنیم (شکر یعنی همین).
آن را در جهت صواب (اندیشه و عمل درست و مفید) به کار گیریم که ثواب (پاداش) و یا همان نتایج مطلوب دنیوی و اخروی را در پی داشته باشد.
چهارم
آن که اگر به هر علتی، ذهن ما از مسیر حقیقی خارج شد و متوجه فعل گناه گردید،
زود خود را نبازیم و تسلیم ننماییم تا به امر نفس حیوانی، هر کجا که رفت، ما را ببرد؛
بلکه سریعاً مهارش کنیم و آن را متوجه امور جدیتر و صحیحتری از امور دنیوی و اخروی خودمان بنماییم؛
و البته با “استغفار و سپس توبه”، مسببات و شرایط لازم را برای محو شدن آثار کم یا زیاد این فراموشی،
غفلت و یا خدایی نکرده عصیان، از جانب ارحم الراحمین، غفار الذنوب و ستار العیوب، مساعد نماییم.
منبع>> x-shobhe